Yapay zekânın baş döndürücü yükselişi, tüm sektörleri dönüştürürken insanlığın önünde yeni bir soru beliriyor: Geleceği tek başına insan mı kuracak, yoksa yapay zekâ mı yönetecek? Uluslararası Sanayici İş Kadınları Derneği (USİKAD) Danışma Kurulu Üyesi, akademisyen ve teknoloji iletişimi uzmanı Ecehan Ersöz’e göre bu sorunun cevabı, taraf seçmekte değil; insan ve yapay zekânın birlikte yeni bir denge kurmasında gizli. Ersöz, “Bu artık bir devrim değil, bir yeniden doğuş süreci” sözleriyle dikkat çekiyor.
Ersöz’e göre yapay zekâ; yüksek hız, veri temelli analiz gücü ve bağlamsal değerlendirme becerisiyle üretimden pazarlamaya, finanstan hizmet sektörüne kadar tüm alanları dönüştürüyor. Ancak bu dönüşümde asıl belirleyici olan, insanın dışlanması değil; insanın rolünün yeniden tanımlanması. Endüstri 5.0’la birlikte, teknolojiyi sadece kullanan değil, teknolojiyle insan arasındaki dengeyi kurabilen şirketler ön plana çıkıyor. “Yeni ekonomi çağında kazananlar, yapay zekâyı sistemlerine entegre ederken insan zekâsını merkeze alanlar olacak,” diyen Ersöz, geleceğin şirketlerinin sadece algoritmalarla değil, insan değerleriyle besleneceğini ifade ediyor.
Yapay zekânın yalnızca iş süreçlerini değil, meslek tanımlarını ve toplumsal yapıları da dönüştürdüğünü belirten Ersöz, özellikle veriyle düşünme, makinelerle birlikte çalışma, analitik yetkinlik ve yaratıcı beceriler gibi alanların artık temel gereklilikler haline geldiğini vurguluyor. Bu dönüşümün eğitimden istihdama, hatta aile yapısına kadar uzanan geniş bir etkisi olduğunu belirten Ersöz, “Yapay zekâ okuryazarlığı yeni çağın en önemli becerilerinden biri haline geliyor. Milyonlarca iş yeniden şekilleniyor, yepyeni roller doğuyor. Kazananlar, insan ve yapay zekâyı birlikte çalıştırmayı bilenler olacak” değerlendirmesini yapıyor.
İnsan-Makine İş Birliğinde Yeni Dönem: Endüstri 5.0 ve Ötesi
Ersöz, yapay zekânın insan beynine benzer şekilde işleyen yapay sinir ağları sayesinde öğrenme, muhakeme etme ve anlamlandırma gibi insanlara özgü becerileri devralabildiğine dikkat çekiyor. Ancak bu ilerlemenin sürdürülebilir olabilmesi için insan katkısının hayati olduğunu vurgulayan Ersöz, teknolojik gelişmelerin merkezine insanı koymadan gerçek bir ilerlemeden söz etmenin mümkün olmadığını ifade ediyor.
Önümüzdeki dönemde kuantum yapay zekâ, genel yapay zekâ ve temsilci ajan sistemlerinin yükselişiyle birlikte bu iş birliğinin daha da güçleneceğini dile getiren Ersöz, Endüstri 5.0’la beraber sadece üretim değil; düşünme biçimleri, değer yargıları ve toplumsal yapılar da yeniden şekillenecek diyor. “Artık mesele teknoloji üretmek değil; teknolojiyle birlikte daha duyarlı, daha akıllı ve daha sürdürülebilir bir gelecek inşa etmek. Bu yolculukta insan da yapay zekâ da birbirinden vazgeçilmez iki aktör” ifadelerini kullanıyor.
YENİ İŞ MODELLERİ, YENİ MESLEKLER
Yapay zekânın iş dünyasında köklü bir dönüşüm yarattığına dikkat çeken Ecehan Ersöz, özellikle iş fonksiyonlarında otomasyonla birlikte birçok pozisyonun ya değişeceğini ya da ortadan kalkacağını vurguladı. Ancak bu değişimin sadece iş kaybı değil, aynı zamanda yeni iş fırsatlarını da doğuracağını işaret eden Ersöz, araştırmalara göre “2025-2030 arasında dünyadaki iş gücü dönüşümünün yüzde 22 oranında bir hareketlilik yaratacağı, 170 milyon yeni iş oluşturulacağı tahmin ediliyor. Ancak, bu büyümenin, mevcut işlerin yüzde 8’ine (veya 92 milyon işe) eşdeğer bir yer değiştirme ile dengelenmesi bekleniyor. Sonuç itibariyle de toplam istihdamda net yüzde 7’lik bir büyümeyle 78 milyon yeni iş öngörülmekte. Rapora göre ortalama olarak, çalışanların mevcut beceri setlerinin yüzde 39’unun 2025-2030 arasında dönüşeceği veya geçerliliğini yitireceği tahmin edilmekte. Türkiye özelinde ise beceri setlerinin yüzde 44’ü dönüşüme uğrayacak.” dedi. Teknoloji alanında büyük veri uzmanlığı, fintech mühendisliği, yapay zekâ, robotik, biyomedikal ve makine öğrenimi gibi alanların yükselişte olacağını, öte yandan dijital becerilerle donatılmış gençlerin şirketlere sağlayacağı katkının da göz ardı edilmemesi gerektiğini belirten Ersöz, Cumhurbaşkanlığı koordinasyonunda hayata geçirilen Ulusal Staj Programı gibi yapılarla gençlerin sektöre entegre edilmesinin stratejik önem taşıdığını belirtti
EĞİTİM 5.0: ÖĞRENCİ MERKEZLİ, TEKNOLOJİ DESTEKLİ
Geleneksel eğitim modellerinin hızla değişen bir ortamda öğrencilerin başarılı olmak için gereken becerileri, zihniyeti ve araçları kazanmaları için yeterli olmadığını, eğitim alanında da geleceğin iş dünyasına uyum sağlayacak yapay zekanın entegre edildiği süreçlerin tasarlandığını belirten Ecehan Ersöz, eğitimde yapay zekâ destekli “Eğitim 5.0” yaklaşımının benimsenmesi gerektiğini söyledi. Yapay zekâ, artırılmış gerçeklik, sanal gerçeklik ve oyunlaştırma gibi teknolojilerin eğitimde bireyselleştirilmiş öğrenmeyi destekleyeceğini belirten Ersöz, “Eğitim 5.0, öğrencileri sadece akademik değil, aynı zamanda sosyal ve duygusal olarak da geliştirmeyi hedefliyor. Problem çözme, yaratıcılık ve eleştirel düşünme gibi beceriler ön planda olacak.” dedi. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı himayesinde düzenlenen TETZ 2025 Zirvesi’ne de değinen Ersöz, yapay zekânın eğitim politikalarında kritik rol oynayacağına işaret ederek bu tür etkinliklerin vizyoner yaklaşımlar açısından çok kıymetli olduğunu vurguladı.
“İNOVASYON AİLEDE BAŞLAR”
2025 yılının Aile Yılı ilan edilmesiyle birlikte ailenin teknolojik dönüşüm karşısındaki rolü de yeniden gündeme geldi. Aşırı teknoloji kullanımının aile içi iletişimi zayıflattığını, değer aktarımını sekteye uğrattığını ifade eden Ersöz, “İletişim kopukluğu ve paylaşım eksikliği, çocukların duygusal gelişimini olumsuz etkiliyor. Dijital ebeveynlik ve teknoloji farkındalığı artık her anne babanın gündeminde olmalı.”
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın dijital okuryazarlık, siber zorbalık, dezenformasyon ve dijital bağımlılıkla ilgili farkındalık projelerini de takdirle anan Ersöz, bu çalışmaları “Milli Teknoloji Hamlesi”ne toplumsal destek olarak değerlendirdi. Ersöz, “İnovasyon ailede başlar. Teknolojiyi sadece kullanan değil, tasarlayan nesiller için duygusal zekâ, empati ve sezgilere sahip bireyler yetiştirmeliyiz. Geleceğin tasarım dünyasında bu becerilere çok ihtiyacımız olacak. İhtiyaç fazlası teknoloji kullanımı bu becerilerin gelişimini engelleyebilir veya var olanı köreltebilir”
GENÇLERE MESLEK SEÇİMİNDE KRİTİK UYARILAR
Üniversite tercih dönemine yaklaşırken öğrencilerin ve ailelerin merak ettiği temel konu: “Hangi meslekleri seçmeli?” Geleceğin mesleği kavramını iki temel kriterle değerlendiren Ecehan Ersöz, “Seçilecek alanın geleceğinin olması ve bireyin bu alana uygunluğu çok önemli. Yapay zekâ sadece yazılım ve mühendislikte değil; tıptan hukuka, lojistikten psikolojiye kadar her alanda rol oynayacak. Bu nedenle öğrenciler ilgi ve yeteneklerine uygun alanları tercih etmeli.” Değerlendirmesinde bulundu. Disiplinler arası eğitimin önemine dikkat çeken Ersöz, sadece teknik değil sosyal bilimlerde de teknoloji odaklı müfredatın geliştirilmesi gerektiğini vurgulayarak, “Her öğrencinin yapay zekâ geliştiricisi olmasına gerek yok, önemli olan bu teknolojiyi doğru anlamak, doğru kullanmak ve kendi alanındaki süreçlere entegre edebilmek. Dikkat çekmek istediğim bir diğer nokta da şu: Yapay zeka, büyük dil modelleri alanında gerçekleşen ivmeyle bugünkü konumuna geldi. Bu durum insan içinde önemli olan sözel yeteneklerin insan-yapay zekâ dengesini korumada, duyguları, düşünceleri ifade etmede dilin, iletişimin önemine dair kritik bir detay. Dolayısıyla teknik ve sayısal bölümlerin yanında sözel bölümlerde önemli. Geleceğin mesleği, sizin doğanıza ve ilgi alanınıza uygun olan meslektir. Kendini doğru tanıyan birey, hangi alanda olursa olsun yapay zekâ ile iş birliği yaparak, yeni iş alanları geliştirerek fark yaratabilir.”
